Του Μιλτιάδη Λογοθέτη
Στη «Ροδιακή» της 5ης Απριλίου είχα διαβάσει ότι η περιφέρεια ενέκρινε σχέδιο προγραμματικής σύμβασης πολιτιστικής ανάπτυξης με το υπουργείο Πολιτισμού για την αποκατάσταση του διατηρητέου νεοκλασικού κτηρίου της Μεσαιωνικής Πόλης που στέγαζε άλλοτε το τούρκικο σχολείο, προκειμένου να φιλοξενεί πολιτιστικές δραστηριότητες.
Ευχής έργον θα ήταν το κτήριο αυτό να στεγάσει το ιστορικό μουσείο της Ρόδου, μιας και το προοριζόμενο για τον σκοπό αυτό-μιας συγκεκριμένης περιόδου-το ιστορικό κτήριο του ελληνικού προξενείου-στέγασε άλλες δραστηριότητες. Από τα πρώτα χρόνια της Απελευθέρωσης ο τότε νομάρχης Ανδρέας Ιωάννου, ρέκτης των γραμμάτων και των τεχνών, είχε προτείνει την ίδρυση ενός τέτοιου μουσείου, όμως κανένας φορέας δεν φρόντισε να το δημιουργήσει με εξαίρεση κάποιες προσπάθειες κατά καιρούς δημάρχων που δεν ευοδώθηκαν.
Η Ρόδος με την πλούσια ιστορία της δεν κατόρθωσε μέχρι σήμερα να προβάλει μουσειακά όλη την ιστορική της διαδρομή. Αν εξαιρέσει κανείς την αρχαιότητα που προβάλλεται από το αρχαιολογικό μουσείο, η ρωμαϊκή και βυζαντινή εποχή, η ιπποτοκρατία, η περίοδος οθωμανικής κατοχής, η ιταλοκρατία, στερούνται μουσειακής παρουσίασης, όταν άλλοι τόποι έχουν αποκτήσει το ιστορικό μουσείο τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ιστορικό μουσείο Κρήτης που στεγάζεται στο νεοκλασικό κτήριο που αποτελούσε την οικία του Ανδρέα Λυσιμάχου Καλοκαιρινού στην περιοχή του λιμανιού του Ηρακλείου, όπου εκτίθεται η ιστορία του νησιού από την περίοδο της Ενετοκρατίας μέχρι τη μάχη της Κρήτης του Β’ παγκόσμιου πολέμου.
Στη Ρόδο η έκθεση μερικών βυζαντινών εικόνων στην Παναγία του Κάστρου δεν υποκαθιστά το όραμα του εκλεκτού βυζαντινολόγου Ηλία Κόλλια για την ίδρυση βυζαντινού μουσείου, ούτε κάποια ιπποτικά εκθέματα που παρέμειναν στο Καστέλλο, ύστερα από μια έκθεση, αντιπροσωπεύουν την ιπποτική περίοδο. Το λαογραφικό μουσείο με εκθέματα του λαϊκού μας πολιτισμού, αν δεν κάνω λάθος, είναι κλειστό ενώ η συλλογή των «ροδίτικων» πιάτων της Λίνδου που απέκτησε ο δήμος από την οικογένεια Ιωαννίδη, βρίσκονται στις αποθήκες της Πινακοθήκης.
Αντικείμενα της ιστορίας και του πολιτισμού μας που δεν προστατεύονται από τη νομοθεσία μας, αγοράζονται από συλλέκτες που τα εμπορεύονται-εξαιρώ τους ανιδιοτελείς που συλλέγουν και φυλάσσουν από ενδιαφέρον και ενδεχομένως να είναι διατεθειμένοι να τα προσφέρουν στο μουσείο αν ποτέ ιδρυθεί-είτε από γυρολόγους που περιφέρονται με ανοικτά φορτηγάκια στα χωριά και την πόλη, διαλαλώντας από τα μεγάφωνα «όλα τα παλιά αγοράζω»!
Είναι αντικείμενα που μαρτυρούν τον κοινωνικό, οικονομικό, επαγγελματικό και πολιτιστικό βίο των προγόνων μας και των όσων πέρασαν από τον τόπο αυτό και άφησαν το αποτύπωμά τους. Πρόκειται-να αναφέρω ενδεικτικά-ιστορικά κειμήλια, πανοπλίες, εικόνες, οικιακά σκεύη, προσωπικά και διακοσμητικά είδη, παραδοσιακές στολές, νομίσματα, χαρτονομίσματα και γραμματόσημα, παλιές εκδόσεις, γεωργικά και αλιευτικά εργαλεία μηχανήματα και εργαλεία, τεχνών και επαγγελμάτων που εξαφανίσθηκαν, τα οποία «εκπατρίζονται» και καταλήγουν στο Μοναστηράκι, στους υπαίθριους μικροπωλητές, στα υπόγεια παλαιοπωλεία της οδού Ηφαίστου ή δημοπρατούνται από οίκους δημοπρασιών.
Ποιός φορέας θα προστατεύσει και θα προβάλλει αυτά τα αντικείμενα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και όχι μόνο; Κατά τη γνώμη μου, το προτεινόμενο ιστορικό μουσείο της Ρόδου με φορέα τον δήμο, που μπορεί στο πλαίσιο των πολιτιστικών του δράσεων να υλοποιήσει το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα.
Είμαι βέβαιος ότι ο δήμος θα έχει τη δεδηλωμένη οικονομική στήριξη της περιφέρειας, τη συνδρομή των τοπικών φορέων που ασχολούνται με τον πολιτισμό και τη συμπαράσταση μιας συνεχώς διευρυνόμενης μερίδας συμπολιτών μας με ευαισθησία στα πολιτιστικά δρώμενα. Απόδειξη η πρωτοβουλία της κυρίας Τόλιου προϊσταμένης των ΓΑΚ Ρόδου που μαζί με μέλη του πολιτιστικού συλλόγου Ελεούσας «Το Φουντουκλί» και Ιταλούς απογόνους των υλοτόμων της περιοχής συγκέντρωσαν χρήματα και έσωσαν το σπουδαίο συγκρότημα της ιταλικής (πριονοκορδέλας) της Ελεούσας, που αποτέλεσε αντικείμενο εμπορίου ως «παλιοσίδερα»! Πράξη καθόλα επαινετή, όμως δεν είναι δυνατόν η προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς να επαφίεται στον πατριωτισμό μερικών συμπολιτών μας.
Και επειδή η δημιουργία του ιστορικού μουσείου της Ρόδου δεν περιορίζεται μόνο στην εξασφάλιση στέγης αλλά έχει και άλλες πτυχές οργανωτικές, οικονομικές και λειτουργικές, θα μπορούσε ο δήμος, αν τελικά αναλάβει αυτή την πρωτοβούλία, να συγκροτήσει μια επιτροπή από συμπολίτες μας που έχουν ασχοληθεί με την ιστορία, τη λαογραφία, τον πολιτισμό και την οικονομία της Ρόδου να μελετήσει το θέμα σ’ όλες τις πτυχες και να καταθέσει τις προτάσεις του.
