Η λατρεία των ξενιτεμένων Καρπαθίων για την ιδιαίτερη πατρίδα τους, η μεγάλη αγάπη για τα ήθη και έθιμα του νησιού και ο υπέρτατος πόθος για την ελευθερία και την επιστροφή στην αγκαλιά της μάνας Ελλάδας, τους οδήγησε να καταστούν οργανωμένοι θεματοφύλακες της ελληνικότητας του νησιού, των ιδανικών και των αξιών της καρπαθιακής κοινωνίας, ιδρύοντας το πολύ μακρινό 1895 τον Σύλλογο Απανταχού Καρπαθίων.
Ο Σύλλογος των Απανταχού Καρπαθίων (ΣΑΚ) έχει να επιδείξει διαχρονικά σημαντική εθνική, πατριωτική, κοινωνική και φιλανθρωπική δράση. Έχει, μάλιστα, τιμηθεί με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1980. Στους κόλπους του συγκεντρώνει τα τοπικά σωματεία-εκπροσώπους των δέκα χωριών της Καρπάθου:
Αδελφότητα Ολυμπιτών Καρπάθου «Η Δήμητρα» 1948
Ένωση Μεσοχωριτών Καρπάθου «Η Παναγία η Βρυσιανή» 1951
Σύλλογος Απανταχού Αρκασιωτών Καρπάθου 1952
Σύλλογος Πυλιατών Καρπάθου «Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού» 1952
Σύλλογος Απανταχού Μενετιατών Καρπάθου«Η Κοίμησης της Θεοτόκου» 1953
Σύλλογος Οθειτών Καρπάθου «Ο Ζέφυρος» 1955
Σύλλογος Απανταχού Σποϊτών Καρπάθου Αμαρουσίου «Ο Άγιος Γεώργιος» 1955
Σύλλογος Πηγαδιωτών Καρπάθου Αττικής 1979
Σύλλογος Βωλαδιωτών Αττικής «Η Παναγία η Πλαγιά» 1984
Σύλλογος Απεριτών Αττικής «Ομόνοια» 1992
Όμιλος Καρπαθίων Νέων 1953
Ο ΣΑΚ έχει αδελφοποιηθεί με τον Σύλλογο των εν Ελλάδι Κασίων (2017), την Ένωση Χαλκιτών Αθήνας-Πειραιά (2017) και την Ένωση Καλυμνίων Αττικής «Ο Άγιος Νικόλαος» (2018).
Στόχος του ΣΑΚ είναι η διατήρηση της παράδοσης, των ηθών και εθίμων της Καρπάθου, η μεταλαμπάδευσή τους στη νέα γενιά, η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των Καρπαθίων του λεκανοπεδίου της Αττικής και ευρύτερα αλλά και η προάσπιση των δικαίων αιτημάτων και συμφερόντων των απανταχού συμπατριωτών μας.
Ο Σύλλογός μας διοργανώνει κάθε χρόνο πληθώρα πολιτιστικών και κοινωνικών εκδηλώσεων ενώ συμμετέχει και σε πολλές εκδηλώσεις τοπικών καρπαθιακών σωματείων, καθώς και φορέων και οργανισμών τόσο από την Κάρπαθο, όσο και από εν γένει τα Δωδεκάνησα. Πολλές φορές μάλιστα έχει συνδιοργανώσει με φορείς εθνικής εμβέλειας εκδηλώσεις με σκοπό την ωφέλεια της Καρπάθου και των Καρπαθίων. Ωστόσο ο ΣΑΚ διοργανώνει ανελλιπώς ετησίως τρεις κύριες και μεγάλες εκδηλώσεις που αποτελούν τα σημεία αναφοράς του.
– Τον Παγκαρπαθιακό εορτασμό της Επετείου από την Επανάσταση και Απελευθέρωση της Καρπάθου Οκτωβρίου 1944 (Οκτώβριος/Νοέμβριος)
– Την κοπή της Πρωτοχρονιάτικης πίτας του (Ιανουάριος)
– Την εορτή του Αγίου Γεωργίου στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου στον Διόνυσο, ιδιοκτησίας του συλλόγου μας (Απρίλιος/Μάιος).
***Κατά τη διάρκεια της πανδημίας και για όσο διαρκούν τα περιοριστικά μέτρα οι εκδηλώσεις αυτές δεν πραγματοποιούνται.
Ο Σύλλογός μας διοργανώνει κάθε χρόνο πληθώρα πολιτιστικών και κοινωνικών εκδηλώσεων ενώ συμμετέχει και σε πολλές εκδηλώσεις τοπικών καρπαθιακών σωματείων, καθώς και φορέων και οργανισμών τόσο από την Κάρπαθο, όσο και από εν γένει τα Δωδεκάνησα. Πολλές φορές μάλιστα έχει συνδιοργανώσει με φορείς εθνικής εμβέλειας εκδηλώσεις με σκοπό την ωφέλεια της Καρπάθου και των Καρπαθίων. Ωστόσο ο ΣΑΚ διοργανώνει ανελλιπώς ετησίως τρεις κύριες και μεγάλες εκδηλώσεις που αποτελούν τα σημεία αναφοράς του.
– Τον Παγκαρπαθιακό εορτασμό της Επετείου από την Επανάσταση και Απελευθέρωση της Καρπάθου Οκτωβρίου 1944 (Οκτώβριος/Νοέμβριος)
– Την κοπή της Πρωτοχρονιάτικης πίτας του (Ιανουάριος)
– Την εορτή του Αγίου Γεωργίου στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου στον Διόνυσο, ιδιοκτησίας του συλλόγου μας (Απρίλιος/Μάιος).
***Κατά τη διάρκεια της πανδημίας και για όσο διαρκούν τα περιοριστικά μέτρα οι εκδηλώσεις αυτές δεν πραγματοποιούνται.
Ο Σύλλογος των Απανταχού Καρπαθίων διοργανώνει εργαστήρια εκπαίδευσης νέων οργανοπαικτών για τους σκοπούς της Καρπάθου (μουσική-τραγούδι) για τη διατήρηση της μουσικής παράδοσης και εργαστήρια εκπαίδευσης παιδιών και νέων στους παραδοσιακούς χορούς της Καρπάθου. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας τα εργαστήρια πραγματοποιούνται διαδικτυακά.
Στον Σύλλογο Απανταχού Καρπαθίων διατηρείται Βεστιάριο παραδοσιακών καρπαθιακών ενδυμασιών το οποίο εμπλουτίζεται διαρκώς.
Ο Σύλλογος των Απανταχού Καρπαθίων έχει αναλάβει την καλλιτεχνική δημιουργία, την παραγωγή και την έκδοση πολλών cd με αναφορές στην ιστορία, τα ήθη και έθιμα και την παράδοση της Καρπάθου. Το σημαντικότερο εξ’ αυτών, ωστόσο, είναι ένα ιστορικό φωτοντοκιμαντέρ με τίτλο «Κάρπαθος: Από τους Μύθους ως την Ένωση με την Ελλάδα» το οποίο περιλαμβάνει πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό που συγκεντρώθηκε κατόπιν πολύχρονης προσπάθειας πολλών ερευνητών, με εξαιρετική και ακριβή ιστορική αφήγηση των γεγονότων. Το cd διατίθεται προς πώληση και έχει παρουσιαστεί στο ευρύ κοινό στην Αθήνα, την Κάρπαθο και τη Ρόδο και αποτελεί μία προσπάθεια του ΣΑΚ να αναδείξει τη μακραίωνη ιστορία και τους απελευθερωτικούς αγώνες των συμπατριωτών μας. Επισημαίνεται ότι το cd έχει κυκλοφορήσει και με αγγλικούς υπότιτλους σε ειδική έκδοση για τους Έλληνες των Ηνωμένων Πολιτειών και της Αυστραλίας.
Επίσης, ο Σύλλογος Απανταχού Καρπαθίων διατηρεί βιβλιοθήκη που περιλαμβάνει περίπου χίλιους πεντακόσιους τίτλους βιβλίων Καρπαθιακού και Δωδεκανησιακού ενδιαφέροντος η οποία εμπλουτίζεται διαρκώς.
Ιδρύθηκε πριν από 107 χρόνια στον Πειραιά, πρώτος από όλους τους Δωδεκανησιακούς Συλλόγους στις 14 Απριλίου του 1919, με το όνομα ΕΡΓΑΝΗ, που το 1919 μετονομάσθηκε σε Σύλλογο Καρπαθίων και το 1926 σε Σύλλογο των Απανταχού Καρπαθίων. Αρχικά, τα μέλη του ήταν 36 και σήμερα τα ενεργά ξεπερνούν τα 3.500.
Το 1922 με αφορμή την απέλαση του Μητροπολίτη Γερμανού λόγω της πατριωτικής του δράσης, ο Σύλλογος έστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στις κυβερνήσεις Αγγλίας, Γαλλίας και ΗΠΑ, στην οποία χαρακτηριστικά ανέφεραν :
« Εξοχότατοι,
Ο εν Πειραιεί εδρεύων Σύλλογος των εν Πειραιεί και Αθήναις Καρπαθίων αποτελούμενος από το ένα τρίτον (1/3) των τέκνων της νήσου Καρπάθου, εξαναγκασθέντων δια διαφόρων σκληρών και απάνθρωπων μέσων και μέτρων των κατεχόντων, προσωρινώς, την Δωδεκάνησον Ιταλών, να εγκαταλείψωσι την γενέτειρα και να καταφύγωσι εις τους θερμούς κόλπους της Μητέρας Ελλάδος, εκπροσωπεί απαξάπαντας τους Καρπαθίους και απηχεί τα συναισθήματα και τας γνώμας ιδία των εν Καρπάθω αδελφών, ων η φωνή δια βαρβάρων και απανθρώπων απαγορεύσεων των εκεί Ιταλικών αρχών αδυνατεί να εξέλθει και να ακουσθεί από τους πολιτισμένους Λαούς, ο στεναγμός του πόνου και του μαρτυρίου από τας βιαιότητας της Ιταλικής Διοικήσεως.
….Κατά τους σκοτεινούς παρελθόντας αιώνας, καθ΄ ους η κτηνώδης βία ήτο το δίκαιον, η Δωδεκάνησος υπήρξε πάντοτε κατ΄ ουσίαν λόγω των προνομίων της, ελευθέρα, συνεπώς, πολύ ολίγότερον σήμερον, οπότε Ελευθερία και Δίκαιον είναι το έμβλημα της πεπολιτισμένης ανθρωπότητας, θα ανεχθώμεν δυνάστευσιν και δη των Ιταλών.
… Υπήρξαμεν, αφ΄ ής απεφάνημεν, μόνον Έλληνες, εις πάσαν εκδήλωσιν, εις πάσαν εποχήν, ως τοιούτοι Δε εννοούμεν να περιέλθωμεν εις τους κόλπους της μητέρας Ελλάδος, ης είμεθα τέκνα.
Ουδέποτε κατεκτήθημεν παρά των Ιταλών.
Ουδέποτε θα ανεχθώμεν τους Ιταλούς»……
