Το Ladigesocypris ghigii (Pisces, Cyprinidae), κοινώς γκιζάνι, είναι ένα ψάρι μικρού μεγέθους που ζει αποκλειστικά στα γλυκά νερά της Ρόδου. Πήρε το κοινό, αλλά και το επιστημονικό – γλωσσοδέτη – όνομά του, από τον Ιταλό καθηγητή Alessandro Ghigi που το πρωτοσυνέλλεξε στο νησί στις αρχές του 1900.
Είναι ένας μικρός πρωταθλητής της επιβίωσης, γιατί καταφέρνει να ζει στο εξαιρετικά ασταθές περιβάλλον των ρεμάτων του νησιού, που το χειμώνα μπορεί να πλημμυρίσουν, ενώ το καλοκαίρι ξεραίνονται στο μεγαλύτερο μέρος τους.
Γι’ αυτό, ο κύκλος ζωής του είναι σύντομος (ζει συνήθως στη φύση έως και τρία χρόνια), τρώει ένα ευρύτατο φάσμα τροφών και αναπαράγεται την άνοιξη και το καλοκαίρι σε μεγάλους αριθμούς.
Θεωρείται ένα από τα πιο απειλούμενα με εξαφάνιση είδη ψαριών των γλυκών νερών στην Ευρώπη, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια ένας από τους πληθυσμούς του έχει ήδη εξαφανιστεί (στη λίμνη των Νάνων), ενώ αυτοί που απομένουν εμφανίζουν τάσεις συνεχούς περιορισμού.
Το γκιζάνι προστατεύεται τόσο από την Ευρωπαϊκή, όσο και από την Ελληνική Νομοθεσία. Συμπεριλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της Κοινοτικής Οδηγίας για την Προστασία των Βιοτόπων (92/43/EEC), ως είδος προτεραιότητας, καθώς και στο Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενων Ειδών της Ελλάδας. Επίσης προστατεύεται από την Ελληνική Νομοθεσία με το Προεδρικό Διάταγμα 67/1981.Το ένα από τα κέντρα προστασίας και ενημέρωσης για το γκιζάνι βρίσκεται στην περιοχή της πηγής “Κοσκινιστή” Ελεούσας, όπου υπάρχει μια κυκλική υδατοδεξαμενή στην οποία ζουν γκιζάνια εδώ και χρόνια. Τα ψάρια αυτά έχουν ανάγκη ιδιαίτερης προστασίας, καθώς είναι τα μόνα που επιζούν από έναν πληθυσμό που δεν υπάρχει πια στο φυσικό περιβάλλον, αυτόν του ρέματος Πλατύ.
Η επιλογή της συγκεκριμένης θέσης για την προστασία του ψαριού και την ενημέρωση του κοινού σχετίζεται με την προβλεπόμενη από το Δήμο Καμείρου εγκατάσταση Μουσείου Φυσικής Ιστορίας σε ένα από τα διατηρητέα κτίρια που βρίσκονται στην πλατεία Ελεούσας, το οποίο λειτουργούσε ως σανατόριο στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα.Η υδατοδεξαμενή, που αποτελεί τη βασική υποδομή για την προβολή του ψαριού, βρίσκεται δίπλα στην επαρχιακή οδό προς τον Προφήτη Ηλία, σε απόσταση 200 μέτρων από την κεντρική πλατεία του χωριού της Αγίας Ελεούσας. Το ευρύτερο περιβάλλον της περιοχής αποτελεί τοπίο ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς.Εκτός από τη δεξαμενή και τα έργα υδροληψίας της πηγής, στην ίδια περιοχή είχαν γίνει, κατά την περίοδο της Ιταλικής κατοχής της Ρόδου, έργα διαμόρφωσης του χώρου με τοιχία, σκάλες και αμφιθεατρικά καθίσματα. Τα έργα αυτά, που μαζί με τη δεξαμενή έχουν κυρηχθεί διατηρητέα (υπάγονται στην Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων), είχαν εγκαταλειφθεί και ήταν ημικατεστραμμένα.Στα πλαίσια του έργου Life-Φύση για το γκιζάνι, έγινε επισκευή της υδατοδεξαμενής και κατασκευάστηκαν πλακόστρωτα και καθίσματα, καθώς και ένα περίπτερο που στεγάζει έκθεση με πληροφοριακό υλικό στη μορφή εντύπων και εφαρμογής multimedia (σε info-point) για το γκιζάνι.Η αξιοποίηση της περιοχής θα ολοκληρωθεί με την κατασκευή και τη λειτουργία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας. Αναμένεται έτσι ότι η περιοχή της Αγίας Ελεούσας θα αποτελέσει τοποθεσία προσέλκυσης τουριστών αλλά και σημαντικό κέντρο ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για το γκιζάνι και το περιβάλλον.
